Bastiaanse-Rembrandt

Rembrandt van Rijn ‘Zelfportret’ 1668/9

Rembrandt spreekt:
(Zelfportret van Rembrandt 1668)

Frans Bastiaanse

Nu ‘k weet, dat mij niets meer van leed geneest,
Bloedloos en de oogen traangekorst en brandig,
Bouwval van wat ik eenmaal ben geweest
Toen ik nog leefde, krachtig en opstandig,
Maakte ik, ten laatsten male ’t eigenhandig
Getuignis, voor het Vreeslijkste onbevreesd,
Van de eigen beelt’nis, goor en brokkeltandig,
Waar ’t nageslacht mijn ondergang in leest.
De wereld zal niet van mijn gaan ontroeren;
De alreeds gestovene ontbeert der aarde statie;
’t Aardsch daglicht dooft niet als het mijne deinst;
Maar, óprijst uit de donkere contouren,
Waar mij verzelt schamp’re hallucinatie
Van ’t tweede beeld, mijn nooitgebluschte grijns.

Rembrandt van Rijn ‘Zelfportret als de apostel Paulus’ 1661

Rembrandt van Rijn
Leiden 1606 – 1669 Amsterdam
Zelfportret als de apostel Paulus 1661
Olieverf op doek 91 x 76 cm

Rembrandt heeft zich hier waarschijnlijk uitgebeeld als de Griekse schilder Zeuxis, die stierf van het lachten bij het schilderen van een lelijke oude vrouw. Het lachten om andermans lelijkheid is dom en kan iemand noodlottig worden, zou dan de boodschap van dit schilderij zijn. Bastiaanse gaat er van uit, dat het zelfportret uit 1668 dateert en laat Rembrandt, met voorbijzien aan het zelfportret uit 1669 in het Mauritshuis, uitspreken dat het zijn laatste is. De ‘ schamp’re hallucinatie / Van ’t tweede beeld’ aan het slot van dit sonnet, waarin Rembrandt zich al bijna als dode tot ons richt, is de vreemde kop links. Van het gegeven dat Rembrandt zichzelf als zijn collega Zeuxis afgebeeld zou hebben, makt Bastiaanse geen gebruik.
Evenals Vestdijk kiest Bastiaanse hier voor de sonnetvorm.

Rembrandt van Rijn
Leiden 1606 – 1669 Amsterdam
Zelfportret 1668/9
Olieverf op doek 82 x 63 cm

Er zijn in de latere jaren veel geschilderde zelfportretten ontstaan, maar weinig getekende. Dit is het laatst bekende, getekende zelfportret uit 1660.

Hier kunt u terug naar de overzichtspagina van de gedichtencyclus “Rembrandt en de Engelen”