Bernlef-Evans

Bezem – Walker Evans

Bernlef

Plekken die alles doen om

zich aan het zicht te onttrekken

die zocht hij op – in schaduwen gedompeld

van betekenis ontdaan.

 

De huid van het gebruikte

aan te raken, terloops en

op zijn foto’s na, vergeten.

 

Deze bezem

scheefgezakt en versleten

met het huisvuil aan zijn voet.

uit: ‘Dwaalwegen’, 2008.

Couple at Coney Island	Lily Rogers Fields and two of her children	NewYork subway

Een slechte roman gaar rechtdoor naar school en kantoor. Een goede roman suggereert via een omweg een gevoel of een toestand. Niet expliciet benoemen, maar een beeld, een sfeer oproepen, waar de lezer zijn eigen invulling aan kan geven, aldus Bernlef. Walker Evans doet hetzelfde via zijn foto’s, daarom voelt Bernlef een grote verwantschap met deze fotograaf.
Bernlef typeert zichzelf als een schetser, iemand die in het voorbijgaan dingen noteert. Zoals Evans urenland op de hoek van een straat kon staan om haast ongemerkt voorbijgangers te fotograferen, zo beschrijft hij als observator in romans als Sneeuw, Hersenschimmen en Publiek Geheim het alledaagse leven, waarin zwijgen en herinneringen terugkerende thema’s zijn.
“Een schrijver heeft zijn eigen middelen om beelden op te roepen. Niet door expliciet te benoemen – De man staat voor het raam en voelt zich eenzaam – maar door een sfeer te scheppen waar een desolaat gevoel vanuit gaat. Altijd een omweg zoeken. ”

Evans fotografeert zijn personages en interieurs zo dat je het gevoel krijgt dat er meer is. Het is de kunst van het kijken, weglaten en verhalen oproepen.”

Bij het schrijven heeft Bernlef volgens eigen zeggen nooit foto’s of schilderijen voor ogen.  “Ik gebruik mentale voorstellingen. Ergens in je hoofd onderzoek je gebeurtenissen en mensen die op je pad komen. De meest uiteenlopende gegevens die zo in het brein komen gaan in de loop van de tijd een symbiose aan. Er ontstaat een verhaal.”

Een keer heeft Bernlef iets geschreven dat direct is  geïnspireerd op een foto van Walker Evans, althans dat dacht hij. Het gedicht Bezem.
“Ik was er absoluut van overtuigt dat dit gedicht naadloos aansloot bij wat er te zien was op een foto van een interieur van een arm gezin uit Alabama. Een tijd nadat ik dit gedicht had geschreven ging ik opzoek naar die foto. Urenlang bladeren leverde niks op. Wel vond ik twee foto’s met een bezem, maar die stonden met het borstelgedeelte omhoog, dus niet zoals ik in mijn gedicht schrijf,  ‘met het huisvuil aan zijn voet’.”

Tengle children	Alabama	Alabama
	Alabama
	Portret van Walker Evans

Walker Evans.(1903 – 1975)

Walker Evans wilde auteur worden maar werd fotograaf.  Na een aantal jaren in Parijs schrok hij bij terugkeer in zijn geboorteland Amerika van de hardheid van de samenleving waarin alles om geld leek te gaan. Hij besloot de Amerikaanse samenleving te registreren en koos daarvoor de camera. Hij fotografeerde zoals hij had willen schrijven: in beeld de betekenis vatten van wat hij in het dagelijks leven om zich heen zag. Hij brak door met zijn serie foto’s gemaakt ten tijde van de crisisjaren ’30 in de vorige eeuw. Wekenlang verbleef hij bij arme landarbeidersgezinnen in de Amerikaanse staat Alabama, om hun levensomstandigheden in beeld te brengen. Beroemd is zijn portret van Allie Mae Burroughs, de vrouw van een katoenarbeider.Zij werd het gezicht van wat in Amerika doorging voor de Great Depression. Mensen fotografeerde Evans bij voorkeur terloops – als een waarnemer op afstand. Vanuit een onopvallende positie op een straathoek maakte hij portretten van voorbijgangers op straat, met een verborgen camera fotografeerde hij metroreizigers, in gedachten verzonken. Maar bij voorkeur koos hij onderwerpen onder mensen: interieurs, schuren, gebouwen, buitenreclames. Hij werkte ondermeer als redacteur en fotograaf voor het tijdschrift Fortune. Veel van zijn werk is in boekvorm vastgelegd en te zien in musea als de Metropolitan Museum of Art in New York.

Chris07.02.10

Alabama Farm Interior	Interior of unemployed man’s house	Storefront, Greensboro, Alabama
Alabama	Alabama	Alabama