Hokusai ‘honderd gezichten op de berg Fuji’
Op leeftijd
J. Bernlef
Bij iedere stijlwisselingveranderde hij van naam.
Hokusai – dat ‘Atelier op het Noorden’ betekent
noemde zich op zijn drieënzeventigste Gokyö Röjin Mungi:
‘Oude man bezeten van kunst’.
Bij zijn ‘Honderd gezichten op de berg Fuji’
schreef hij het volgende:
‘Op mijn drieënzeventigste begon ik aard en vorm
van vogels en dieren, insecten en vissen te begrijpen
alsmede de wijze waarop planten groeien.
Ik zal ze zonder twijfel nog beter doorgronden
tegen de tijd dat ik zesentachtig ben zodat ik
als ik negentig ben, zal zijn doorgedrongen tot hun ware aard.
Eenmaal. honderd, zal ik wellicht een goddelijk begrip
van hen hebben ontwikkeld, terwijl ik op mijn
honderddertigste of -veertigste, of nog ouder,
het stadium zal hebben bereikt waar
iedere stip en elke penseelstreek die ik schilder
vol leven zal zijn. Moge de Hemel, die een lange
levensloop schenkt, mij de kans bieden te bewijzen dat dit geen leugen is.’
Negenentachtig was hij toen hij stierf.
Op de top van een zelfontworpen golf
rolde hij naar de onsterfelijkheid.
Golfkop of bergtop: de een bewegend, de ander in stilstand
(en ook dat is nog maar de vraag).
 |
 |
| Hokusai ‘honderd gezichten op de berg Fuji’ | |
Behalve de anekdote die Bernlef aanhaalt zijn er over Hokusai zijn vele legenden in omloop. Een van de mooiste wil ik U niet onthouden:
De haan.
Een rijke fabrikant wilde een nieuw logo voor zijn producten. Een betere schilder dan Hokusai was er niet en daarom bezocht hij de grote meester in zijn atelier. Na veel plichtplegingen kwamen ze tot zaken: Hokusai moest een haan voor hem schilderen, zo prachtig en sprankelend als er nog nooit een geschilderd was. Geld speelde geen rol. Toen hij het bedrag van Hokusai hoorde, schrok hij wel even. Maar hij was rijk genoeg en Hokusai was beroemd genoeg.”Wanneer is het klaar?” Hokusai zei, dat hij over een maand maar eens moest terugkomen. Dit bezoek bleek tevergeefs: nog geen haan. Hokusai zei, dat hij er nog aan werkte, zonder echter iets van het werk te tonen.
Zo werd de fabrikant meer dan een jaar aan het lijntje gehouden. De opdrachtgever had de hoop al opgegeven, dat de haan waarvan hij zich zoveel had voorgesteld, ooit klaar zou komen. Had Hokusai wellicht helemaal geen zin in de opdracht en had hij daarom zo’n buitensporig hoog bedrag gevraagd?
Tot zijn verbazing werd hij op een dag door Hokusai uitgenodigd om zijn haan op te komen halen. Vol verwachting betrad hij het atelier van de beroemde kunstenaar. Hij keek rond, maar zag geen haan. “Waar is hij?” Hokusai zei niets, nam een groot vel papier, zette zijn penselen en verf klaar, en schilderde met snelle streken een haan zó indrukwekkend, dat de fabrikant het resultaat ademloos bewonderde.
“Dat is ongelofelijk prachtig, maar is de prijs toch niet ál te hoog voor nog geen tien minuten schilderwerk?”
Hokusai keek hem lang en strak in de ogen, draaide zich om en liep toen naar een kast. Hij haalde er een grote stapel papier uit en spreidde de vellen uit over de grond: meer dan honderd gepenseelde hanen!
“Bijna elke dag heb ik meer dan een jaar lang voor U gewerkt, tot ik er vandaag klaar voor was om de haan te schilderen die U nu zo bewondert”.
Hokusai ‘honderd gezichten op de berg Fuji’ proefdruk