Hieronymus Bosch ‘De goochelaar’
Olieverf op paneel 53 x 72 cm, omstreeks 1475 – 80
Bosch
Rein Bloem
Je kent de goochelaar.
Goed – je staat met open
mond (waaruit een kikker
puilt) en een hand-
langer rolt je beurs.
Vraag: wat zit er onder
dat hoedje?
Niets bijzonders.
Slecht – er zit een balletje
onder, een heel eenvoudig
rond balletje.
Hoewel – er zijn vier balletjes
twee op tafel, één tussen duim en wijs-
vinger van de goochelaar.
Die ook een heel merkwaardig
uiltje in een korf verborgen
houdt en een tweede kikker
op tafel heeft gebracht.
Vrag: wat zit er onder
dat hoedje?
Een eenvoudig rond balletje.
Of een kikker.
Op dit schilderij, een van Bosch’ vroegste, verbeeldt de goochelaar de menselijke stompzinnigheid. De man (of vrouw) vooraan, met een kikker in de mond, herinnert aan het spreekwoord ‘een kikker inslikken’, een verwijzing naar lichtgelovigheid. In het gedicht wordt het lichtgelovige slachtoffer, wiens beursgerold wordt en die veronderstelt dat er ‘niets bijzonders’ onder het hoedje onder de tafel zit, toegesproken.
Het gedicht werd waarschijnlijk geïnspireerd door de Bosch-tentoonstelling in de geboorteplaats van de schilder in 1967. Een eerdere versie verscheen onder de titel ‘Nog één keer Bosch’ in ‘De bomen en het bos’ (1968) De versie hier boven is uit 1977.
zie ook: KunstKolom over Jeroen Bosch
Hieronymus Bosch ‘De bruiloft te Kana’
Olieverf op paneel 93 x 72 cm, omstreeks 1475 – 80