Pieter Brueghel ‘De kindermoord te Bethlehem‘
Het land (Egyptisch)
Hugo Claus
De wondere wagens der zon gaat onder,
Bereiken nog – de wind wordt lichter en dit gerstig land is
laag –
De vluchtelingen, gedoken in hun nood.
Nederknielende, sparende, biddende, buigende
Zijn zij steeds ongedeerd.
Hun spaden staan, hun spannen rijden>
Maar wacht, wacht. Als een schot in de twijgen
Waarin geofferd wordt, gesmeekt, gehunkerd,
Slaat het duur der huursoldaten.
Ietwat later – vloeit de beek? En de halmen, de zachte, buigen zij?
En de stemmen, sterven zij? – schrijven de laatste bevlekte
vingers
Letters en namen van kindermoordenaars.
Weerloos is de tijd, ongenadig de aarde.
In de straat van genade. De parkiet schreeuwde
De nacht lang. Wie weet wat de wezel riep?
De parkiet schreeuwde en vijf soldaten braakten.
In de straat van genade een uil en een rat.
De dieren wankelden in hun schonken, de rechter was verschrikt
Toen zijn bebloede dochter vluchtte over de vlammende weide.
In hun korenbed liggen de boeren. Gesloten is hun biddend oog.
Hun land kraakt.
Het water vloeit er niet meer binnen.
Pieter Brueghel ‘De volkstelling in Bethlehem’
Pieter Brueghel
(?) omstreeks 1527 – 1569 Brussel
De volkstelling in Bethlehem
olieverf op paneel 178 x 164,5 cm omstreeks, 1566
Pieter Brueghel
(?) omstreeks 1527 – 1569 Brussel
De kindermoord te Bethlehem
olieverf op paneel 116 x 160 cm omstreeks, 1566
Brueghel plaatste zowel ‘De volkstelling’ als ‘De kindermoord’ uit het Nieuwe Testament in eigentijdse ensceneringen: een Vlaams dorp in de winter. ‘De volkstelling’, een weinig uitgebeeld verhaal, verwijst naar het verhaal in het Evangelie van Lucas waarin alle Joden op bevel van keizer Augustus zich in hun plaats van herkomst moesten laten registreren; reden waarom Maria en Jozef naast Bethlehem reisden en Jezus daar en niet in Maria’s woonplaats Nazareth werd geboren. De kindermoord werd uitgevoerd op bevel van koning Herodes, die alle kinderen onder de twee jaar liet doden, omdat hem e ter ore was gekomen, dat in Bethlehem de Koning der Joden was geboren. Brueghel verwerkte het verhaal in een eigentijdse oorlogsscène.
Jean Weisgerber heeft in ‘Etudes Germaniques’, 1964/3, aangetoond dat de eerste zes verzen betrekking hebben op Brueghels ‘De volkstelling in Bethlehem’, de laatste zes op ‘De kindermoord te Bethlehem’. In het vervolg van het gedicht beschrijft Claus de directe gevolgen van de moord, in de laatste strofe de uitwerking ervan op lange termijn.
Meer Breughel op deze site:
Brueghel – Alstein, Breughel – Anker, Brueghel – Auden, Brueghel – Berryman, Brueghel – Burnier, Brueghel – Claus, Brueghel – Coninck, Brueghel – Emmens, Brueghel – Enquist, Brueghel – Foerster, Brueghel – Hawinkels01, Brueghel – Hawinkels02, Brueghel – Herzberg, Brueghel – Jooris, Brueghel – Kal, Brueghel – Kopland, Brueghel – Langland, Brueghel – Mare de la, Brueghel – Verwey, Brueghel – Smit, Brueghel – Spillebeen01, Brueghel – Spillebeen02, Brueghel – Spinoy, Brueghel – Szymborska, Brueghel – Velde, Brueghel – Vestdijk, Brueghel – Williams01, Brueghel – Williams02, Brueghel – Williams03, Brueghel – Williams04, Brueghel – Williams05, Brueghel – Williams06, Brueghel – Williams07, Brueghel – Williams08, Brueghel – Williams09, Brueghel – Williams10
KunstKolom Pieter Breughel
Breughel tekeningen.