Jaochim Patinier heeft de heilige Hieronymus vele malen afgebeeld
het schilderij hierboven is niet het in dit gedicht bedoelde schilderij ik zoek nog even verder.
In het museum van Chicago
Hugo Claus
1
Patinir, wat kon het je schelen,
een ruggegraat alhier, een kameel aldaar,
het landschap vulde zich wel waterdicht
met het gelovig gebroed op stokken,
en daarbij, je plicht is gedaan, daar
staat het kasteel der heren (een afschrift voor de politie)
Daar likt een heilige aan zijn gewrichten
en God is een pop, de duivel een mot.
Maar hoe ging je naast dat appelmoesgebroed
te keer
in de lila torens en de turksblauwe wolken!
Patinir, ik volg je niet meer,
je scheert er onvermoede toppen
in je helikopter, voorbij aan jou, voorbij aan mij.
Toegeschreven aan Joachim Patinier
Bouvignes (?) omstreeks 1465 – 1524 Antwerpen
De heilige Hieronymus
Olieverf op paneel 37,5 x 54,1 cm, omstreeks 1520
![]() |
![]() |
![]() |
Jaochim Patinier, Bouvignes (?) omstreeks 1465 – 1524 Antwerpen |
Jaochim Patinier
Bouvignes (?) omstreeks 1465 – 1524 Antwerpen
Patinier spelde zijn naam zowel Patinier als Paninir, waarschijnlijk afhankelijk van het feit of hij in een Vlaamse dan wel Franse context werkte. Hij was werkzaam in Antwerpen en schilderde landschappen die een mengeling zijn van fantasie en realisme, met daarin kleine figuren die vaak verwantschap vertonen met de figuren van Jeroen Bosch. Patniers schilderijen vertegenwoordigen een belangrijke fase in het ontstaan van het zelfstandige landschapschilderij. Hij was in zijn eien tijd een gevierd schilder: de Spaanse koning Filips II bezat vijf schilderijen van hem (nu in het Prado in Madrid). Van Mander schrijft in zijn Schilderboeck dat Patinier in zijn schilderijen altijd een ‘kakker’ afbeeldde, een figuurtje dat echter in de nu bekende schilderijen slechts enkele malen voorkomt.
Patinier heeft een aantal malen de heilige Hieronymus uitgebeeld die zich had teruggetrokken in de woestijn bij Antiochië om dar boete te doen. Het onderwerp gaf hem volop de gelegenheid tot het uitvoeren van zijn geliefkoosde combinatie van een breeduit geschilderd landschap met daarin betrekkelijk kleine figuren.
De manier waarop hier het landschap is weergegeven met de overvloed aan bouwwerken, geeft aanleiding aan te nemen dat het schilderijniet door Patinier zelf, maar door een navolger is geschilderd.
Evenals ‘Visio Tondalis‘ werd dit gedicht geïnspireerd door een reis van Hugo Claus door de Verenigde Staten in 1960, waar hij in het Art Institute in Chicago dit schilderij zal hebben gezien. Claus spreekt in dit niet al te klassieke sonnet de schilder aan en schrijft hem onverschilligheid toe in het stofferen van het landschap met ‘gelovig gebroed’. Daar ging het de schilder niet om. Zijn grootheid ligt in het gebruik van het alles omvattende vogelvlucht-perspectief.
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Jaochim Patinier, Bouvignes (?) omstreeks 1465 – 1524 Antwerpen |