El Greco
Robert Franquinet
Hij heeft hen uit het laatst gericht gebroken,
nu vreten één voor één zij zijne oogen aan,
de hooge hoofden, die te droomen staan,
hebben nog niet het laatste woord gesproken.
En die in zak en asch het brandmerk heeft geroken,
kruipt als een kind Jeronima nabij,
en in het hulsel van zijn pij
is aan dit zoet gelaat de roode roos ontloken.
En staat gekorven dwars door hunne mond,
de sprakeloozen in de zwarte wâ
want man èn vrouw streven op Golgotha
en niemand kan hun laatste vrees doorgronden.
Vaak is verondersteld, zoals Robert Franquinet in het eerste couplet van dit gedicht ook suggereert, namelijk dat El Greco – Domenikos Theotokopoulos – (1541 – 1614) aan een oogafwijking leed.
Door deze oogafwijking zou hij zich losgemaakt hebben van exacte vormen, licht en kleur. Zijn schilderijen bevolkte hij met lang gerekte gedeformeerde lichamen, bleke huidtinten met sporen van kleur, een grove textuur en bijzondere uitsneden.
pas eeuwen later zou deze werkwijze door Manet, Degas en nog iets later ook door Picasso weer opwaarde geschat worden. Zij zouden deze stijlelementen om een inhoudelijke reden, namelijk om het innerlijk van de afgebeelde personen weer te geven, inzetten. Het lijkt mij dat El Greco, met de weergave van vele Bijbelse figuren, heiligen, martelaren en apostelen dit om dezelfde reden deed.
Echter of hij daarbij ‘geholpen’ werd door een oogafwijking zullen we waarschijnlijk nooit met zekerheid weten.
Chris30.05.11
 |
 |
zie ook: Vestdijk-Greco, Dubois-Greco