Ossip Zadkine ‘De verwoeste stad’ ‘The destroyed city’
Zadkine
Manuel Kneepkens
Jij, metalen beeld van verwoesting
van de verschrikkingen van de oorlog
één schreeuw
in het midden
van de herbouwde stad Rotterdam
moet je staan
niet
als de sirenes van toen
achteraf
Ossip Zadkine ontwerp voor een monument voor de verwoeste binnenstad van Rotterdam
Ossip Zadkine ‘Design of a monument for the destroyed city centre of Rotterdam’
Manuel Kneepkens
Zadkine en de Eerste Rotterdammer
door:
Manuel Kneepkens
Er bestaat een pijnlijke ‘traditie’ in Rotterdam.
De stad solt graag met haar beelden . Die moeten om de zoveel tijd nodig verplaatst….
Zo werd in het kader van Rotterdam Culturele hoofdstad in 2001 een aantal beelden vanuit elders in de stad op een rijtje gezet langs de Westersingel.
Prachtig natuurlijk. Maar op de plaats waar ze verdwenen, lieten ze een leemte achter. En die werd niet gevuld.
Heel dat Culturele Hoofdstad-project heeft niet èèn nieuw beeldhouwwerk op geleverd. Wat helaas veelzeggend is voor het Beeldenbeleid van de stad Rotterdam.
Maar het liefst toch wordt er gesold met het voornaamste beeld van Rotterdam , Zadkine’s beeld ‘de Verwoeste Stad’.
Hoogst populair is “het beeld een hart geven”. Vooral onder de beeldende kunstenaars van Rotterdam is dat een geliefde tak van sport. Dillen , Frits Jansen, de leerlingen van de Kunst Academie, Gijz de la Riviere. De lijst is niet uitputttend.
En natuurlijk verplaatsen ! Daartoe zijn in de loop van de tijd legio voorstellen gedaan.
De laatste keer dat de gemeenteraad daarover heeft gedebatteerd was n.a.v. het burgerinitiatief van Wingerden. Van Wingerden wilde het beeld midden op het plein Binnenrotte zetten. De gemeenteraad wilde er niet aan.
En ja, hoor… inmiddels is het weer eens zover. Ditmaal is er een initiatief om het Zadkine-beeld te plaatsen op het plein voor het nieuwe Centraal Station.
Nu moet men aan de initiatiefnemers toegeven, dat de huidige plek niet helemaal ideaal is.
De ruimte rondom ‘Jan Gat ‘ alias ‘Zatkini’ doet benauwder aan dan voorheen. Dat komt door de hoogbouw, die er in de loop van tijd om heen ontstaan is.
En dan is er nog de drukke verkeersweg de Blaak
Maar…. plaatsing op het CS-plein is beslist geen verbetering. Hoe komt men er op ? Daar verzuipt het beeld in de ruimte .
Bovendien zal het beeld daar staan ‘van elke context losgezongen’.
Want …waar het Zadkinebeeld nu staat, staat het niet zomaar! Daar stond immers voor de oorlog het gebouw van het warenhuis ‘de Bijenkorf.’ Blijkbaar schijnen weinigen nog te weten dat het beeld aan de stad geschonken is … door de Bijenkorf. In zekere zin hoort het daar dus te staan.
Er is nog een andere verplichting ten aanzien van het beeld. Die met de maker, de beeldhouwer Ossip Zadkine. Die overeenkomst luidde, dat op de achtergrond van het beeld het water , de levensader van de havenstad Rotterdam, altijd zichtbaar zou zijn. Daarvan is op het CS-plein natuurlijk geen sprake.
Tenslotte nog dit. De havenstad Rotterdam kent twee beschermgoden.
Hun beelden staan prominent in de binnentuin van het Stadhuis aan de Coolsingel . Aan de ene kant staat staat daar Poseidoon – Neptunus , de God van de Zeevaart en aan de andere kantHermes-Mercurius , de God van de Handel.
En… waar staat nu mirabile dictu het voornaamste beeld van Rotterdam ?
Tussen het Maritiem Museum ( Het Huis van Poseidoon- Neptunus ) en het gebouw van de Kamer van Koophandel ( Het Huis van Hermes- Mercurisus )…! Noem dat maar Toeval!
Kortom, laten we ons maar gewoon houden aan het besluit van de gemeente dat op het CS plein een nieuw beeld dient te komen ‘van monumentale allure’.
Ik doe bij dezen een voorstel.
Recent is een stukje schedel aangetroffen op de Tweede Maasvlakte van een mens, die daar in 9600 v. Chr. blijkt te hebben rondgelopen. Op Rotterdams grondgebied dus.
Die mens kan men dus met recht noemen …de Eerste Rotterdammer
Wat ligt er dus meer voor de hand dan om die Eerste Rotterdammer te vereren met een beeld op het CS plein?
Dat kan heel goed door een…’ procedé van vergroting’.
Dat procedé is namelijk al eens eerder succesvol toegepast in Rotterdam.
En wel wat betreft het beeld “Seated Woman “ van Willem de Kooning nabij de Hofpleinfontein.
Dat beeld heeft een gedenkwaardige voorgeschiedenis.
Op een gegeven moment kwam men op het Stadhuis er achter dat de beroemde Amerikaanse abstract-expressionistische schilder Willem de Kooning uit … Rotterdammer stamde .
De toenmalige Kunstambtenaar werd naar Amerika gestuurd om Willem de Kooning te overreden tegen een vriendenprijsje een schilderij van hem aan Rotterdam af te staan.
Maar Willem de Kooning bleek daartoe niet bereid. Hij was de miskenning die hem als kunstschilder in Rotterdam ten deel was gevallen en die hem had doen emigreren, allerminst vergeten. Nee, Rotterdam diende het volle pond te betalen voor zijn schilderijen net als ieder andere koper . Het budget, dat de Kunstambtenaar was toebedeeld, bleek daartoe echter in de verste verte niet toereikend.
Maar, zei Willem, ik wil niet haatdragend zijn. Tussen het schilderen door , ontspan ik mij weleens door wat te kleien. Daar ontstaat nu en dan best een interessant beeld uit. Zal ik eens wat voor jullie boetseren? Dat kost minder.
Willem pakte een sigarendoosje en fröbelde daar, voor de verbaasde ogen van de Kunstambtenaar, wat op met boetseerklei.
Het resultaat overhandigde hij aan de Kunstambtenaar met de historische woorden : “ Als je dit nu -TIG KEER vergroot, dan heeft Rotterdam een Willem de Kooning! ”.
En aldus geschiedde.
Sindsdien staat ‘Seated woman’ bij ons in Rotterdam In de volksmond heet het beeld ‘de Drol’ …
Wel , laten we het stukje schedel van de Eerste Rotterdammer ook.- TIG KEER vergroten!
Dat ontstaat er een indrukwekkend abstract-monumentaal beeld!
En iedere reiziger die Rotterdam bezoekt , zal zich vervolgens hier zeer welkom voelen, want hij wordt bij het uitgaan van het Centraal Station begroet door niemand minder dan…de Eerste Rotterdammer!