Kneepkens-Zadkine

Ossip Zadkine ‘De verwoeste stad’ ‘The destroyed city’

Ossip Zadkine ontwerp voor een monument voor de verwoeste binnenstad van Rotterdam
Ossip Zadkine ‘Design of a monument for the destroyed city centre of Rotterdam’

Zadkine en de Eerste Rotterdammer

door:

Manuel Kneepkens 

Er bestaat een pijnlijke  ‘traditie’  in Rotterdam.
De stad solt graag met haar beelden . Die moeten om de zoveel tijd nodig verplaatst….
Zo werd in het kader van Rotterdam Culturele hoofdstad in 2001 een aantal beelden vanuit elders in de stad op een rijtje gezet langs de Westersingel.
Prachtig natuurlijk. Maar op de plaats waar ze verdwenen,  lieten ze  een leemte achter. En die werd niet gevuld.
Heel dat Culturele Hoofdstad-project heeft niet èèn nieuw beeldhouwwerk op geleverd. Wat helaas veelzeggend is voor het Beeldenbeleid van de stad  Rotterdam.

Maar het liefst toch  wordt er gesold met  het voornaamste  beeld van Rotterdam ,  Zadkine’s beeld ‘de Verwoeste Stad’.
Hoogst populair  is  “het beeld een hart  geven”. Vooral  onder de  beeldende kunstenaars van Rotterdam is dat een geliefde tak van sport. Dillen , Frits Jansen, de leerlingen van de Kunst Academie,  Gijz de la Riviere. De lijst is niet uitputttend.
En natuurlijk verplaatsen !  Daartoe  zijn in de loop van de tijd legio voorstellen gedaan.
De laatste keer dat de gemeenteraad  daarover heeft gedebatteerd was  n.a.v. het burgerinitiatief van Wingerden. Van Wingerden wilde het beeld midden op het plein Binnenrotte zetten. De gemeenteraad wilde er niet aan.
En ja, hoor… inmiddels  is het weer eens zover.  Ditmaal is er een initiatief om het Zadkine-beeld te plaatsen op het plein voor het nieuwe Centraal Station.
Nu  moet men aan de initiatiefnemers toegeven,  dat  de huidige plek niet helemaal  ideaal is.
De ruimte rondom  ‘Jan Gat ‘  alias ‘Zatkini’  doet benauwder aan dan voorheen. Dat komt door de hoogbouw,  die er in de loop van tijd om heen ontstaan is.
En dan is er nog de drukke verkeersweg de Blaak
Maar…. plaatsing op het CS-plein is beslist geen verbetering. Hoe komt men er op ? Daar verzuipt het beeld in de ruimte .
Bovendien zal het beeld daar staan ‘van elke context losgezongen’.

Want …waar het Zadkinebeeld nu staat, staat het niet zomaar!  Daar stond immers voor de oorlog het gebouw van het warenhuis ‘de Bijenkorf.’  Blijkbaar schijnen weinigen nog te weten  dat het beeld aan de stad geschonken  is … door de  Bijenkorf. In zekere zin hoort  het daar dus te staan.

Er is nog een andere verplichting ten aanzien  van het beeld. Die  met  de maker,  de beeldhouwer Ossip Zadkine. Die  overeenkomst luidde, dat op de achtergrond  van het beeld het water , de levensader  van de havenstad Rotterdam,  altijd  zichtbaar zou zijn. Daarvan  is op het CS-plein natuurlijk geen sprake.

Tenslotte nog dit. De havenstad Rotterdam kent twee beschermgoden.
Hun beelden staan prominent in de binnentuin van het Stadhuis aan de Coolsingel . Aan de ene kant staat staat daar Poseidoon – Neptunus , de God van de Zeevaart  en  aan de andere kantHermes-Mercurius , de God van de Handel.
En… waar staat nu  mirabile dictu het voornaamste  beeld van Rotterdam ?
Tussen het Maritiem Museum ( Het Huis van  Poseidoon- Neptunus ) en het gebouw van de Kamer van Koophandel  ( Het Huis van Hermes- Mercurisus )…! Noem dat maar Toeval! 

Kortom, laten we ons maar gewoon houden aan het besluit van de gemeente  dat op het CS plein een nieuw beeld dient te komen  ‘van monumentale allure’.
Ik doe bij dezen  een voorstel.

Recent is een stukje schedel aangetroffen op de Tweede Maasvlakte van een mens,  die daar in 9600 v. Chr. blijkt te hebben  rondgelopen. Op Rotterdams grondgebied dus.
Die mens kan men dus met recht noemen …de  Eerste Rotterdammer
Wat ligt er dus meer voor de hand dan om die Eerste Rotterdammer te vereren met een beeld op het CS plein?
Dat kan heel goed door een…’ procedé van vergroting’.

Dat procedé is namelijk al eens eerder succesvol toegepast in  Rotterdam.
En wel wat betreft het beeld “Seated Woman “  van Willem de Kooning nabij de Hofpleinfontein.
Dat beeld heeft een gedenkwaardige voorgeschiedenis.
Op een gegeven moment kwam men op het Stadhuis er achter dat de beroemde  Amerikaanse abstract-expressionistische schilder Willem de Kooning  uit …  Rotterdammer stamde .
De toenmalige Kunstambtenaar werd naar Amerika gestuurd om Willem de Kooning te overreden tegen een vriendenprijsje een schilderij  van hem aan Rotterdam  af te staan.
Maar Willem de Kooning bleek  daartoe niet bereid. Hij was de miskenning die hem als kunstschilder in Rotterdam ten deel was gevallen en die hem had doen emigreren,  allerminst vergeten. Nee, Rotterdam diende  het volle pond te betalen voor zijn schilderijen net als ieder andere koper . Het budget, dat de Kunstambtenaar was toebedeeld,  bleek daartoe echter  in de verste verte niet toereikend.
Maar, zei Willem, ik wil niet haatdragend zijn. Tussen het schilderen door , ontspan ik mij weleens door wat te kleien. Daar ontstaat nu en dan best een interessant beeld  uit. Zal ik eens wat voor jullie boetseren?  Dat kost minder.

Willem pakte een sigarendoosje en fröbelde  daar,  voor de verbaasde ogen van de Kunstambtenaar,  wat op  met boetseerklei.
Het resultaat overhandigde hij aan de Kunstambtenaar  met de historische woorden : “ Als je dit nu  -TIG  KEER  vergroot, dan heeft Rotterdam een Willem de Kooning! ”.
En aldus geschiedde.
Sindsdien staat ‘Seated woman’ bij ons in  Rotterdam  In de volksmond heet het beeld ‘de Drol’ …

Wel , laten we het stukje schedel van de Eerste Rotterdammer ook.- TIG KEER vergroten!
Dat ontstaat er een indrukwekkend abstract-monumentaal beeld!
En iedere reiziger die Rotterdam bezoekt , zal zich vervolgens hier zeer welkom voelen, want hij wordt bij het uitgaan van het Centraal Station begroet door niemand minder dan…de Eerste Rotterdammer!