Leeflang-Coorte

Adriaen Coorte Stilleven met drie mispels

Adriaen Coorte

Naar aanleiding van een tentoonstelling van de stillevens van Adriaen Coorte in het Mauritshuis en vooral de catalogus daarbij, schreef Kees Fens het volgende:
“In de eerste kolom van de catalogustekst, geschreven door Quentin Buvelot, las ik: ‘De afwezigheid van overdaad in de voorstellingen heeft moderne dichters zelfs geïnspireerd tot het schrijven van gedichten over de schilderijen van de kunstenaar.’ De zuinigheid verraadt zich uiteraard in het woordje ‘zelfs’ en in een noot waarin twee dichters, Ed Leeflang en Hans Faverey, worden genoemd en naar bloemlezingen wordt verwezen. Klaar, de zuinigheid als eindpunt. We brengen het werk van een uiterst verfijnde schilder bijeen, stellen een mooie catalogus samen, maar een van de grootste dichters uit onze poëzie, die een superieure kleine reeks gedichten onder de titel Adriaen Coorte schreef, krijgt niet het woord. Dit had de bezoeker moeten kunnen lezen:”

Adriaen Coorte

Ed Leeflang

De schilder van asperges en frambozen
 heeft ook citroen en klapbes uitgekozen
 om lof te spreken van de stof.
 Hij legt ze neer en beeldt ze af.
 Dat biedt wie ziet de starre orde
 en koppigheid te leven met het
 duurzame alsof.
 Wat eetbaar en bederfelijk is als
 mensen, is voor een oponthoud met
 moedwil afgezonderd en boven de
 amechtige natuur gesteld. Het moest en
 zou daaraan voorbij, eer het onduidelijk
 restant zou worden op de etensborden
 of de belt.

Uit de bundel Bewoond als ik ben (1981)

 

Adriaen Coorte
Werkzaam te Middelburg omstreeks 1683- 1707
Stilleven met asperges, kruisbessen en aardbeien
olieverf op doek 36,5 x 44 cm 1690

Adriaen Coorte
Werkzaam te Middelburg omstreeks 1683- 1707
Stilleven met mispels en peterselievlinder
olieverf op paneel 26,8 x 20,4 cm

Adriaen Coorte
Werkzaam te Middelburg omstreeks 1683- 1707
Uitheemse vogels
olieverf op doek 39 x 47,5 cm 1683

afbeelding nog niet gevonden!

Adriaen Coorte
Werkzaam te Middelburg omstreeks 1683- 1707
Stilleven met hopvogel
olieverf op doek 65 x 53 cm 1699

Adriaen Coorte
Werkzaam te Middelburg omstreeks 1683- 1707
Stilleven met schelpen
olieverf op papier en paneel 16 x 21 cm 1696

Adriaen Coorte
Werkzaam te Middelburg omstreeks 1683- 1707
Stilleven met aardbeien in een Wan Li-kom
olieverf op papier en paneel 29,2 x 22,2 cm 1704

Adriaen Coorte
Werkzaam te Middelburg omstreeks 1683- 1707
Over Coorte is vrijwel niets bekend Dank zij een aantal gedateerde schilderijen kan worden vastgesteld dat hij werkzaam was tussen 1683 en 1707. Waarschijnlijk was dat in Middelburg, want daar worden in de 18e eeuw de meeste schilderijen van hem aangetroffen. Hij wasgespecialiseerd in de weergave van eenvoudige stillevens, doorgaans op klein formaat. Zijn werk werd na eeuwen van vergetelheid, in de jaren vijftig herontdekt. In 1958 werd de eerste tentoonstelling van zijn werk gehouden in het Dordrechtse Museum; in 1972 verscheen de eerste monografie over hem.

Op zoek naar het schilderij, of de schilderijen, die Ed Leflang tot z’n Coorte-gedicht gebracht zouden kunnen hebben, troffen we wel stillevens aan met asperges,aardbeien, kruisbessen en mispels. Ook bosaardbeien kwamen voor en eenmaal één sinasappel, maar nooit frambozen en nergens een citroen. Dus Laurens J. Bol, de ontdekker van Coorte en schrijver van enkele studies over hem, geraadpleegd. Hij schreef: ‘Ik zag veel van zijn stillevens, maar nooit één werk met frambozen of citroen. De frambozen lijken mij een dichterlijke vrijheid, de citroenen een poëtische slordigheid.’ Koos Leeflang die frambozen vanwege het rijm? Of hem juist het hier afgebeelde schilderij voor ogen heeft gestaan, is overigens niet zeker. Asperges en klapbes (kruisbes) zijn er in elk geval wel op afgebeeld.
De dichter ziet de schilder als iemand die het bederfelijke door het schilderen liefdevol conserveert en zodoende boven de wetten van de natuur plaatst.

Adriaen Coorte (1665(?) – 1707(?)

Adriaen Coorte, Stilleven met groente en fruit, 1695 (part. verzameling)

Deze zomer (2011)  is een nieuw schilderij van Adriaen Coorten ontdekt. Het bestaan ervan was onbekend en het ontbrak dus op de Coorte-tentoonstelling die in 2008 in het Mauritshuis te zien was. De voorstelling is typisch voor Coorte: op een stenen tafel staan een testje met aardbeien. Ernaast liggen wat kruisbessen en rode bessen en een bos asperges. Voor een donkere achtergrond liggen de uitgestalde objecten vol in het licht. Coorte signeerde het werk in 1695. Uit dat jaar waren nog geen schilderijen van hem bekend.

Vermoedelijk geboortehuis van Adriaen Coorte aan de Markt te IJzendijke

Mysterie Adriaen Coorte  ontrafeld. (maart 2015)

Het mysterie rond de bekende stillevenschilder Adriaen Coorte (overleden in 1707)  is ontrafeld. Hij is geboren in IJzendijke waar aan de Markt zijn vermoedelijke geboortehuis staat. In de hervormde kerk van het stadje liggen zijn vader en voorouders begraven. Hij was een telg uit een bestuurders-  en regentenfamilie. Zijn grootvader was ambassadeur in Engeland.
In het boek ‘Adriaen Coorte uit IJzendijke, een eenzame stillevenschilder’  beschrijven Ton de Jong en Huib Plankeel zijn familie. Uit levensloop, netwerk  en familieverbanden kan worden afgeleid dan hij in eenzaamheid schilderde. Een handicap is niet uitgesloten.

Adriaen Coorte  is de ‘mystery man’ van de schilderkunst in de zeventiende eeuw. Meer dan vier feiten waren niet bekend. Zijn schilderijen zijn gedateerd van 1683 en 1707. Hij staat vermeld als boetebetaler bij het gilde Sint Lucas van Middelburg. Zijn eerste werk lijkt sterk op de vogelschilderijen van d’Hondecoeter. De wereldwijd gewaardeerde, kleine schilderijen van onder meer asperges, noten, schelpen en frambozen kwamen voornamelijk terecht in Zeeuwse verzamelingen. Laurens Bol (1898-1994), herontdekker van Coorte,  heeft zeventig jaar geleden uitgebreid onderzoek gedaan maar hem niet kunnen traceren, vooral omdat de Zeeuwse archieven grotendeels door oorlogsgeweld zijn vernietigd. Coorte bleef een mysterie, dus een uitdaging voor onderzoekers. De Jong en Plankeel zijn in 2011 begonnen met zoeken naar puzzelstukjes. Zij zijn met een stofkam door de archieven gegaan die wél bewaard zijn gebleven, onder meer van Sluis, admiraliteit,  polders en  VOC. Zij kwamen onder meer terecht in Bourgoin (F), Ispahan, Brazilië en Amsterdam. Uit die fragmenten kon vermogenspositie, woonplaats  en netwerk afgeleid worden. Er zijn aanwijzingen dat hij in Vlissingen zijn atelier had.

De schilderijtjes behoren tot de canon van de zeventiende-eeuwse  schilderkunst. De grote musea laten graag werk van hem zien, het publiek is lyrisch. Coorte isoleerde de objecten in zijn schilderijen op een unieke wijze. In het Rijksmuseum hangt  een Coorte  (de asperges) nabij de Nachtwacht. Louvre, Zeeuws Museum,  Mauritshuis en Boijmans Van Beuningen bezitten ook schilderijen van hem.  In december 2014 bracht een werk 3,5 miljoen pond op.
(maart 2015)