Waarheen ook mijn dame haar mooie ogen
Lorenzo de Medici
Waarheen ook mijn dame haar mooie ogen
wendt, geen and're zon behoeft deez' nieuwe Flora
om de aarde te laten ontbotten
tot de duizend kleuren van nieuwe bloemen.
Ove madonna volge gli occhi belli,
senz'altro sol
questa novella Flora fa germinar la terra e mandar fora
mille vari color di fior novelli.
![]() |
![]() |
Sandro Botticelli Primavera (Lente) details. |
De veelgeroemde Primavera (Lente) van Sandro
Botticelli (1445 - 1510), een groot (ruim 2 bij 3 meter) denkbeeldig landschap
met figuren uit de antieke mythologie, vertegenwoordigde een nieuw type
schilderij dat in verfijnde kringen opkwam. Het is het geschilderde equivalent
van een lyrisch gedicht dat de geest van Venus, de godin van liefde en lente,
oproept en de toeschouwer uitnodigt in haar rijk van eeuwige schoonheid en
overvloed. Het werk was bestemd voor het huis van de Medici's in Florence.
Botticelli's landelijke idylle is gecentreerd rond de figuur van Venus, die haar
hand heft in een traditioneel welkomstgebaar. Ze is vergezeld voor haar zoon
Cupido,die met zijn vlammende pijl een doelwit zoekt. Haar dienstmaagden, de
drie Gratiën, dansen naast haar. Zij hebben de handen verstrengeld, glimlachend
en jeugdig, gekleed in losse, doorschijnende gewaden, precies zoals Seneca, de
klassieke schrijver, hen weergaf. Hij schreef toen over een verloren gegaan
klassiek schilderij waarop Mercurius naast de Gratiën stond afgebeeld. In de
renaissance stelde Alberti Seneca's beschrijving aan kunstenaars ten voorbeeld
als stijlvolle benadering van een onderwerp.
De groep van drie figuren rechts in de Primavera is afgeleid uit een mythe van
Ovidius. Hierin verklaart de Griekse nimf Chloris hoe ze
"bloemengodin" is geworden. Dwalend in de lente werd ze door Zephyrus
(de westenwind) verkracht; later trouwde hij haar en maakte haar tot godin van
de lente. De Romeinen noemden haar Flora. Zephyrus schonk haar een vruchtbare
tuin vol nobele bloemen.
Ovidius verhaalt dat de bloemengodin, als ze over haar afkomst vertelt, "de
rozen van de lente uitademt". Botticelli schildert haar met uit haar mond
stromen de bloemen, alsof ze onder Zephyrus' omhelzing in Flora verandert. De
figuur naast haar wordt dikwijls gezien als de herboren Flora. Ook wordt zij wel
als geest van de lente geïnterpreteerd.
De poëzie van de lente.
In de sonnetten van Lorenzo (waaruit hierboven een citaat met vertaling) staat
de lente voor de vruchtbare kracht van de liefde - hier wordt zijn dame
aangeduid als Flora, ofwel de lente. Een gewaardeerde dichter uit zijn kring,
Politianus (1454 - 1494), put uit dezelfde traditionele verbeeldingswereld; de
geliefde dame kan zelfs de meest desolate plek omtoveren tot een bloeiend
lenteparadijs, zoals Botticelli's visioen dat lijkt te doen.
Chris 27.04.09
![]() |
![]() |
Sandro Botticelli Primavera (Lente) details. |