Rembrandt en de engelen
(twaalf gedichten en een acrostichon)
Door Simon Vestdijk
|
|
|
Staand zelfportret uit 1654. |
Acrostichon*
Reik hem de lauwerkrans. De honden huilen.
Eeuwen te laat is er aan de eer voldaan.
Maak ’t standbeeld hoog, dat zij het niet bevuilen.
Bijt, blafferts, in uw eigen domheidswaan.
Raak met uw muilen de andere niet aan.
Als overmande mocht hij in haar schuilen.
Nu zal het nageslacht de kunst verstaan
De schilder voor zijn bijslaap in te ruilen.
Sluit Saskia niet uit, de eerste, die
Achter dit jagen door de tijd ontwaakte.
Stierf ook de zoon? Wat leefde in die drie
Kind’ren der fantasie, de trots van wie
In uiterste ootmoed ied’re uitvaart wraakte,
Adem van vormen die de schilder maakte?
Doorn, januari 1956
* Het woord ‘naamdicht’ is synoniem met ‘acrostichon’. Acrostichon betekend zoveel als ‘een uitstekend vers’. We spreken van een acrostichon wanneer de beginletters van de opeen volgende regels een naam vormen. Dit is veelal de naam van de schrijver of de hoofdpersoon van het gedicht. Vestdijk heeft hier wel een heel bijzonder naamdicht gecomponeerd, waarbij hij meerdere namen en woorden die op de hoofdpersoon betrekkingen hebben in de tekst heeft verstopt. (Klik hier voor een versie waarin deze woorden wat duidelijker zichtbaar zijn gemaakt)
Een heel bekend voorbeeld van een acrostichon is, de tekst van het Nederlandse volkslied, het Wilhelmus, waarvan de eerste letters van de originele coupletten samen de naam ‘Willem van Nassov’ vormen.
In de bijbel vinden we ook een aantal voorbeelden van een acrostichon. Het boek klaagliederen (van Jeremia) is geheel op de vorm van het acrostichon gebouwd. Op één na (de laatste) zijn alle vijf klaagliederen alfabetisch volgens de 22 letters van het Hebreeuwse alfabet. Ook psalm 119 (“Welzalig wie de rechte wegen gaat, … “) is een acrostichon met de 22 letters van het Hebreeuwse alfabet (van Aleph tot Thau). In de Nederlandse psalmberijming is dit echter verloren gegaan. In sommige uitgaven wordt dit opgelost door de verzen te beginnen met de naam van de 22 letters van het Hebreeuwse alfabet.
Hier kunt u terug naar de overzichtspagina van de gedichtencyclus “Rembrandt en de Engelen”