Rembrandt van Rijn ‘De Kruisoprichting’ 1633
De oprichting van het kruis
Simon Vestdijk
Diagonalen, rechten en krommen zuchten
Onder uw aanloop van de oergrond uit.
De dommekracht geeft voet aan ’t godsbesluit.
De vingers grijpen in de onweersluchten.
Geen licht, geen duister weet wat dit beduidt.
Hoe kan men hangend stijgen, staande vluchten,
Zwevende onderhevig aan geduchte
Kopspijkers, links naar rechts, en noord naar zuid?
Wiskunstenaar, die enkel op het kruis let,
Dat altijd maar twee houten armen had,
Bereken ’t vlees dat hen tezamenbindt
Door recht te liggen op het harde bruidsbed,
Dat in de geest het al terechtbrengt wat
De duisternis aan licht en licht verslindt.
Hier kunt u terug naar de overzichtspagina van de gedichtencyclus “Rembrandt en de Engelen”
Constantijn Huygens bezorgt Rembrandt in 1633 een van zijn zeldzame opdrachten voor een historiestuk. Een reeks van vijf schilderijen (zie afbeeldingen hieronder) voor stadhouder Frederik Hendrick, die het lijden van Christus moesten uitbeelden.
Rembrandt van Rijn
Leiden 1606 – 1669 Amsterdam
De Kruisoprichting
Olieverf op doek, 96 x 72 cm, ca. 1633
Rembrandt van Rijn
Leiden 1606 – 1669 Amsterdam
Rembrandt werkte gedurende zijn eerste jaren in Leiden doorgaans op panelen van klein formaat in een zeer precieze schilderstijl, maar ging na zijn verhuizing naar Amsterdam in 1632 werken op doeken van veel groter formaat. Hij was in Amsterdam aanvankelijk werkzaam als portretschilder, maar schilderde na verloop van tijd ook religieuze en historische voorstellingen, taferelen uit het dagelijks leven en een aantal landschappen. In alle gevallen probeerde hij in zijn schilderijen actie en drama tweeg te brengen. Rembrandt schilderde tientallen zelfportretten en maakte ook een groot aantal tekeningen en etsen.
Hij kende veel tegenslagen in zijn persoonlijk leven, die door biografen soms breed worden uitgemeten: de dood van zijn vrouw Saskia op jonge leeftijd en van een aantal kinderen, zijn faillissement in 1656 en de daaropvolgende verkoop van zijn bezit.
De Kruisoprichting is een van de vijf schilderijen over de lijdensgeschiedenis van Christus die Rembrandt in de periode 1633-39 maakte in opdracht van stadhouder Frederik Hendrik.
In de man in het midden met de baret op het hoofd die de krijgsman het kruis helpt opheffen, heeft Rembrandt waarschijnlijk zichzelf afgebeeld. Met dat gegeven doet Vestdijk overigens niets. Hij heeft oog voor de barokke compositie van het schilderij en voor de paradoxale elementen in de oprichting van het ‘harde bruidsbed’.
Studie voor het schilderij Graflegging uit dezelfde reeks als de Kruisoprichting.
In 1633 kreeg Rembrandt door bemiddeling van Constantijn Huygens een opdracht van Stadhouder Frederik Hendrik voor het maken van vijf taferelen uit Christus’ lijden. Rembrandt deed er vijf jaar over voor deze serie was voltooid. Ofschoon hij graag aan de opdracht wilde voldoen, was het hem moeilijk, deze onderwerpen niet naar zijn vrije wil te behandelen.
|
|
|
|
 |
|
|
Kruisoprichting |
Kruisafname |
Graflegging |
Opstanding |
Hemelvaart | |
 |
 |
||||
|
Kruisafname(detail) |
Kruisafname(schets) | ||||
