Jackson Pollock "Full Fathom Five"

Full fathom five thy father lies;

William Shakespeare

(Ariel sings)

Full fathom five thy father lies;
Of his bones are coral made;
Those are him that doth fade
But doth suffer a sea-change
Into something rich and strange.
Sea-nymphs hourly ring his knell

Burthen Ding-dong

Hark! now I hear them, --Ding-dong, bell.

Ruim vijf vadem diep ligt uw vader

William Shakespeare

(Ariel zingt)

Ruim vijf vadem diep ligt uw vader
Van zijn beenderen is koraal gemaakt
Dat zijn parels die zijn ogen waren
Niets van hem verdwijnt
Het ondergaat slechts een grote verandering
In iets rijks en vreemds.
Zeenymfen luiden elk uur zijn doodsklok:

Ding-dong

Luister! Nu hoor ik ze: ding, dong bel


Jackson Pollock "Full Fathom Five"(detail) 1947

De titel van Jackson Pollocks eerste pure drip-painting "Full Fathom Five" (1947) is ontleend aan Ariels lied in "De Storm" van William Shakespeare. Pollock had deze titel ingefluisterd gekregen door zijn buurman op Long Island en vertaler van het werk van Carl Gustav Jung, Ralph Manheim.  De keuze is wellicht ingegeven door de groen blauwe kleur die aan de zee herinnert, de golvende dynamiek van de vele verflagen en -slierten en de schemerig witte ondergrond die aan licht reflecties onder water doen denken. Dat Manheim misschien aan Jungs interpretatie van de zee als zinnebeeld van het collectieve onbewuste heeft gedacht en Pollock de titel en de daaruit voortvloeiende betekenisreeksen accepteerde, houdt echter niet in dat hij het schilderij als representatie van het onbewuste heeft bedoeld.

Onlangs vond ik nog een mooie vertaling van dit gedicht van de hand van Gerrit Komrij.

Ruim vijf vadem diep ligt uw vader

William Shakespeare

Ariels lied

Vader, diep rust je in zee.
Van koraal is je skelet.
Parels - ah, daar keek je mee.
Niets verteerde aan je of het
Werd door zee - omtovering
Tot een rijk en wonder ding.
Waternimfen luiden uit:

refrein:
Ding - dong

Hoor! daar weerklinkt het - Ding - dong - ring.

Bron: William Shakespeare "The Tempest" (1611), De Storm (eerste bedrijf, tweede toneel) vertaling Gerrit Komrij.

In deze fase van het toneelspel bewenen vader en zoon elkaars verdrinken tijdens een hevige storm. In dit geval Ferdinand - zoon van de koning van Napels - het verdrinken van zijn vader Alsonso. Later zullen ze ontdekken dat de storm geen slachtoffers heeft gemaakt maar slechts een zinsbegoocheling was.
Wat verder op in het toneelspel (vierde bedrijf, eerste toneel) zal Ferdinand verzuchten:

Ferdinand
Dit is een zeer verheven schouwspel, en betoverend van klank. Ben ik te driest wanneer ik zeg: 't zijn geesten?
Prospero
Geesten die ik, dankzij mijn kunst, uit hun verblijf opriep, om te verbeelden wat ik fantaseer.
Ferdinand
Laat mij hier wonen voor altijd- een vader, tot zulke woorden instaat, zo wijs, maakt van dit oord een Paradijs.

De woorden van shakespeare zullen oook Pollock uit het hart gegrepen zijn. Hoewel hij de titel dan wellicht niet zelf bedacht heeft, is de hele context van Shakespeares toneelstuk wel erg passend bij zijn werk.
Chris20.08.07