Willem Kalf Stilleven (detail)
Zelfportret met stilleven
Jan Wolkers
De scherpte van het lemmet van het mes
Scandeert het gele vruchtvlees tot een schild
Wrang vraagteken. Een wijnrank hangt te lang
En zal voordat de verf droog is verleppen
De gouden huid van de gerookte bokking
Wordt door de kieuwen met één streek verminkt.
Het brood verkruimelt het gebed tot zwijgen,
Het witte tafellaken sneeuwt zijn plooien strak.
Het bolle glas weerspiegelt lucht en raam,
De glazen adem van een mens die is vergaan.
En op de achter grond verrijst
Mijn zelfportret, gespieraamd, zonder lijst.
 |
|
 |
|
Willem Kalf |
Over dit gedicht merk Karina Wolkers in de Poëziekrant van de Bezige Bij (januari 2009) het volgende op:
Wat ik zo aantrekkelijk vind aan dit gedicht is de stapeling van beelden van zeventiende-eeuwse stillevens: de citroen, de wijnrank, de gerookte bokking, het broodje het witte tafellaken, de roemer, zoals gezien worden door de ogen van de schilder die zich bewust is van de vergankelijkheid van de objecten die hij schildert. Het is een stilleven in woorden, geen vanitas, maar meer een ars longa, vita brevis: de kunst is lang, het leven kort. Het kunst werk overleeft de schepper die in zijn kunst voortleeft. Dit idee wordt opgeroepen in de laatste regel, zonder emotioneel vertoon. Een mooi sereen gedicht.
Bij nader inzien lijkt het me dat het onderstaande schilderij van Pieter Claesz model heeft gestaan voor het gedicht van Jan Wolkers. De voorstelling van het schilderij en de woorden van het gedicht sluiten bijna naadloos aan. Daarom nogmaals:
Chris27.02.10
Zelfportret met stilleven
Jan Wolkers
De scherpte van het lemmet van het mes
Scandeert het gele vruchtvlees tot een geschild
Wrang vraagteken. Een wijnrank hangt te lang
En zal voordat de verf droog is verleppen.
De gouden huid van de gerookte bokking
Wordt door de kieuwen met één streek verminkt.
Het brood verkruimelt het gebed tot zwijgen,
Het witte tafellaken sneeuwt zijn plooien strak.
Het bolle glas weerspiegelt lucht en raam,
De glazen adem van een mens die is vergaan.
En op de achtergrond verrijst
Mijn zelfportret, gespieraamd, zonder lijst.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
Stillevens Pieter Claesz (1597 – 1661) |
|