De torso van Apollo die Rilke in het Louvre zag
Archaïscher Torso Apollos
Rainer Maria Rilke
Wij zagen nooit zijn ongekend gezicht
De oogappels die daarin rijpten. Maar
zijn torso gloeit nog als een kandelaar,
waarin zijn blik, met getemperd licht,
nog glanzen blijft. Anders zou jou de boeg
der borstkas niet verblinden, en in ’t zacht
draaien der lendenen was niet die lach
naar ’t midden toe dat het geslachtsdeel droeg.
Anders stond deze steeds geknot, beschadigd,
in zijn doorschijnende schoudercascade,
en zou niet glinsteren als roofdierhuid,
en zou niet als een ster losbreken uit
zijn vorm: geen plek aan hem die jou niet ziet.
zo doorgaan met je leven kun je niet.
Rainer Maria Rilke (1875 – 1926) schreef dit sonnet in 1908.
De Duitse filosoof Peter Sloterdijk ontleende er de titel van zijn laatste boek aan: Je moet je leven veranderen (Du mußt dein Leben ändern).
Hij betoogt daarin dat mensen door gedurige oefening schijnbaar onmogelijke doelen kunnen bereiken. De oefenende mens, zegt Sloterdijk, wordt door een in hem aanwezige ‘verticale spanning’, die hem als het ware omhoogtrekt, aangezet tot een radicale en blijvende verandering van zijn leven. Daardoor stijgt de oefenende mens boven zichzelf uit.
Hierna vindt u de oorspronkelijke Duitse tekst van Rilke alsmede een aantal Engelse vertalingen.
De torso van Apollo Archeologisch Museum van Corfu
Archaïscher Torso Apollos
Rainer Maria Rilke
Wir kannten nicht sein unerhörtes Haupt,
darin die Augenäpfel reiften. Aber
sein Torso glüht noch wie ein Kandelaber,
in dem sein Schauen, nur zurückgeschraubt,
sich hält und glänzt. Sonst könnte nicht der Bug
der Brust dich blenden, und im leisen Drehen
der Lenden könnte nicht ein Lächeln gehen
zu jener Mitte, die die Zeugung trug.
Sonst stünde dieser Stein entstellt und kurz
unter der Schultern durchsichtigem Sturz
und flimmerte nicht so wie Raubtierfelle
und bräche nicht aus allen seinen Rändern
aus wie ein Stern: denn da ist keine Stelle,
die dich nicht sieht. Du mußt dein Leben ändern.
De torso van Apollo Belvedère Vaticaan
Torso of an Archaic Apollo
Rainer Maria Rilke
Never will we know his fabulous head
where the eyes’ apples slowly ripened. Yet
his torso glows: a candelabrum set
before his gaze which is pushed back and hid,
restrained and shining. Else the curving breast
could not thus blind you, nor through the soft turn
of the loins could this smile easily have passed
into the bright groins where the genitals burned.
Else stood this stone a fragment and defaced,
with lucent body from the shoulders falling,
too short, not gleaming like a lion’s fell;
nor would this star have shaken the shackles off,
bursting with light, until there is no place
that does not see you. You must change your life.
Translated by C. F. MacIntyre
From Rilke: Selected Poems (Univ. of California Press, 1957)
De torso van Apollo Belvedère Vaticaan
Archaic Torso of Apollo
Rainer Maria Rilke
We cannot know his legendary head
with eyes like ripening fruit. And yet his torso
is still suffused with brilliance from inside,
like a lamp, in which his gaze, now turned to low,
gleams in all its power. Otherwise
the curved breast could not dazzle you so, nor could
a smile run through the placid hips and thighs
to that dark center where procreation flared.
Otherwise this stone would seem defaced
beneath the translucent cascade of the shoulders
and would not glisten like a wild beast’s fur:
would not, from all the borders of itself,
burst like a star: for here there is no place
that does not see you. You must change your life.
Translated by Stephen Mitchell
De torso van Apollo die Rilke in het Louvre zag
Apollo’s Archaic Torso
Rainer Maria Rilke
We cannot know his incredible head,
where the eyes ripened like apples,
yet his torso still glows like a candelabrum,
from which his gaze, however dimmed,
still persists and gleams. If this were not so,
the bow of his breast could not blind you,
nor could a smile, steered by the gentle curve
of his loins, glide to the centre of procreation.
And this stone would seem disfigured and stunted,
the shoulders descending into nothing,
unable to glisten like a predator’s pelt,
or burst out from its confines and radiate
like a star: for there is no angle from which
it cannot see you. You have to change your life.
translated by Sarah Stutt
De torso van Apollo Belvedère Vaticaan