Meyndert Hobbema ‘Het laantje van Middelharnis’ 1689
Amsterdam 1638 – 1709
olieverf op paneel 103,5 x 141 cm.
stereometrie
Well my mama told me there’ll be days like this
Oh my mama told me there’ll be days like this
Van Morrison
even sober als alledaags de bomen de weg de kerk
de jager de honden de boomkweker een man en
een vrouw in gesprek bij de meestoof minutieus
gereproduceerde onderdelen van het landschap
op de torenklok is de tijd stilgezet wanneer
mijn moeder en ik zwijgend hand in hand
onder een lucht van helder lichtend blauw
langs de spichtig geknotte elzen lopen
kalm sprak ze dat zij en ik alleen verder moeten
gaan langs Hobbema’s modderige laan in het licht
en donker doe ik gehoorzaam wat zij vraagt
omkijkend zwaaiend omkijkend als bij afspraak
rennen we terug uit het licht gespelde landschap
te vroeg echter ontwaak ik alleen
Hobbema was waarschijnlijk enige tijd (en wellicht ook de enige) leerling bij Jacob van Ruisdael in Amsterdam. Hij specialiseerde zich in eenzelfde soort onderwerpen, voornamelijk bosgezichten en landschappen met watermolens.
Omstreeks 1668 trouwde hij met Eeltje Vinck, de huishoudster van de Amsterdamse burgemeester Lambert Reijnst en werd hij aangesteld tot wijnroeier, officieel controleur van de inhoud van wijnvaten en gaarder van de Amsterdamse wijnaccijns. Samen zouden ze vijf kinderen krijgen. Sindsdien nam zijn productie van schilderijen af, hoewel hij in 1689 nog zijn meesterwerk schilderde, Het laantje van Middelharnis.
Meyndert Hobbema ‘Het laantje van Middelharnis’ – detail – 1689
Het laantje van Middelharnis is een afbeelding van de Steeneweg of het verlengde daarvan de Boomgaardweg in Middelharnis, die in 1664 met bomen beplant was. Links aan de horizon is het silhouet van het stadje te zien.
De datering maakt het schilderij extra intrigerend. Drie decennia daarvoor schiep de jonge Hobbema een aantal fabelachtige landschappen. En hoewel niet jong gestorven zoals Carel Fabritius of Paulus Potter kunnen we toch slechts speculeren waar zijn talent hem zou leiden. Van de laatste veertig jaar van zijn leven hebben we slechts enkele voorbeelden. Een daarvan is Het laantje van Middelharnis.
Hobbema is een geval apart, in 1668 trouwde hij met Eeltje Vinck, de huishoudster van de Amsterdamse burgemeester Lambert Reijnst en werd hij aangesteld tot wijnroeier, officieel controleur van de inhoud van wijnvaten en gaarder van de Amsterdamse wijnaccijns. Samen zouden ze vijf kinderen krijgen. En ach, schilderen is ook geen garantie voor geluk en brengt even veel sleur en routine mee dan het werk van een ambtelijk controleur.
Op hoge leeftijd, een onopvallende weduwnaar voorbestemd voor het armengraf, heeft Hobbema misschien nog wel eens gedacht aan zijn oude overbuurman aan de Rozengracht in Amsterdam. Rembrandt van Rijn, die veertig jaar eerder gestorven was in dezelfde omstandigheden, aan diezelfde gracht. Rembrandt is zijn roeping echter altijd trouw blijven volgen, tot het bittere einde.
Zijn moed of die van Hobbema?
Meyndert Hobbema
tekening ‘Het laantje van Middelharnis’ 1699 maker onberkend
David Hockney “Tall Dutch Trees After Hobbema (Useful Knowledge)
