Kandinsky – Schönberg – ‘Een kleine blauwe droom’

Arnold Schönberg ‘Das Buch der hängende Gärten (opus 15) II

Een kleine blauwe droom

 

Chris den Engelsman

 

In composities en improvisaties worden
kleuren hoorbaar en krijgen klanken kleur
als zielsverwanten, zoekt een mysticus
naar zuivere visuele muziek

 

Hoog en dof, glanzend of laag doen
klanken en kleuren het innerlijk vibreren

 

het allegretto van de sneeuw of

 

een koor van veel kleurige vogels

 

Een symfonie van kleuren en vormen
accentueert de nietigheid van verschijning en ratio
een polyfone God wijst naar een atonale Adam

 

In dissonanten van heden en consonanten van morgen
wakkert geel de wind aan, stemt zwart alle kleuren
en viert een blauwe ruiter zijn vrijheid.

 

Wassily Kandinsky (1866 – 1944)
Expressionistisch schilder die verondersteld wordt het eerste abstracte schilderij gemaakt te hebben. Door zijn werk rijden vele ruiters, de lyrisch romantische sprookjes figuur uit zijn Russische jeugd. Die als Sint-Joris ten strijde trekt tegen het kwaad. De ruiter symboliseert strijd en op weg zijn.
Kandisky’s publicatie ‘Űber das Geistige in der Kunst’ wordt samen met de almanak van ‘Der Blaue Reiter’ gezien als twee zeer invloedrijke documenten van de 20^e eeuwse kunst.

 

Arnold Schönberg (1874 – 1951)
Componist van atonale muziek, maar ook schilder. In deze laatste hoedanigheid exposeerde hij samen met de kunstenaars van Der Blaue Reiter. Als componist had hij grote invloed op het werk van Kandinsky.
“Schönbergs muziek voert ons binnen in een nieuw rijk, waar de muzikale belevenissen niet akoestisch zijn, maar puur geestelijk. Hier begint de ‘toekomstmuziek’.” Aldus Kandinsky in 1912.
Het muziekstuk ‘Das Buch der hängende Gärten 1 -15 (opus 15)’ is een van de eerste atonale composities van Schönberg. De poëzie in deze liederencyclus is van Stefan George.

 

Voor het verklanken van deze liefdespoëzie gebruikt Schönberg een muzikale taal die ver weg drijft van de klanken die het concertpubliek gewend was.
“Now that I have finally embarked upon this path, I ‘m conscious that I have broken all barriers of a past aesthetic.”  zei Schönberg zelf over deze compositie.

 

 

 

 

Der Blaue Reiter
Een kunstenaars vereniging waartoe naast Kandinsky ook zijn vrouw  Gabriele Műnter, Franz Marc, Alexej von Jawlensky en Robert Delaunay behoorden.
“De naam hebben we bij de koffie in een prieel bij Sindelsdorf bedacht; we hielden allebei van blauw, Marc van paarden en ik van ruiters. Zo kwam de naam vanzelf.” Aldus Kandinsky.

Arnold Schönberg ‘Das Buch der hängende Gärten (opus 15) II

 

Das Buch der Hängenden Gärten Opus 15 II (1908/9)

 

Groves in these paradises
Alternate with flowery meadows
Porticos brightly coloured flagstones.
Beaks of slender storks ruffle
Pools that opalesce with fish
Faintly gleaming rows of birds
Warble on the jutting roofs
And the golden rushes murmur –
Yet my dream pursues one thing alone.

 

 

 

Arnold Schönberg ‘Das Buch der hängende Gärten (opus 15) III

Das Buch der Hängenden Gärten Opus 15 III (1908/9)

 

A novice I entered your preserve
No wonder had shown in my face before
No wish stirred in me ere I saw you.
Look with favour on my young clasped hands
Choose me to be among your servants
And protect with merciful patience
Him who stumbles yet on so strange a path.

 

 

 

Stefan George (1868 – 1933)

 

Engelse vertaling Richard Strokes.

 

Impressie III (Concert)1911	Zonder titel (Aquarel), 1910/13